Het is bijna negentig jaar geleden dat Alphen en de omliggende plaatsen in het Land van Maas en Waal voor het laatst getroffen werden door een watersnood. In de oudejaarsnacht van 1925-1926 brak de Maasdijk bij Overasselt door en het water was binnen enkele dagen in Alphen in de straten en huizen.
Gelukkig kwam er niemand om bij deze ramp, maar veel dieren overleefden het niet. Ook was er erg veel materiële schade. Dat kwam natuurlijk ook wel omdat de behuizing in deze streek niet zo best was. Veel mensen woonden in slechte huizen, die tegen de dijk waren gebouwd. De manier van bouwen, met gebruik van kalk, was niet zo stabiel. Veel mensen verdienden de kost met het maken van klompen en de bomen die daarvoor gebruikt werden gingen drijven en bonkten als een stormram op de golven tegen de muren. Veel mensen trokken tijdelijk weg naar Tiel of (met de boot over de Maas) naar Den Bosch.

In het jaar na deze watersnood kregen de mensen tijdelijk onderdak in noodwoningen. Minister De Geer heeft meteen van deze watersnood gezegd dat het geen ramp was, zoals de storm bij Borculo, waar het Rijk geld zou geven voor het herstel. Mensen, die langs een rivier gingen wonen, kozen zelf voor het risico van zo’n schade, zo was zijn redenering. Gelukkig werd er wel geld ingezameld door de Algemeene Vereenigde Commissie tot leniging van rampen door Watersnood (AVC).

In Den Bosch verzamelde het R.K. Huisvestings-Comité geld en goederen waarmee in eerste instantie praktische hulp werd verleend. Dit Comité kon ruim 760.000 gulden doorgeven aan het AVC. Een inzamelingsactie bracht 4,7 miljoen gulden op. Van dit geld werden in Brabant en Limburg al vergoedingen uitbetaald, terwijl hier de boel nog onder water stond. Een speciaal in het leven geroepen Bouwbureau taxeerde hier in april de schade aan 4000 woningen op 4 miljoen en na wat bijstellingen op 2,5 miljoen gulden.

Er werden noodwoningen aangeschaft, waarvan er 44 in Alphen werden geplaatst. Nieuwbouw mag niet in het dijktalud. Er wordt gezocht naar goedkope, kleine standaardwoningen. Men begint te bouwen, maar dan blijkt in augustus dat er niet voldoende geld meer over is voor deze woningen! Opnieuw wordt aangeklopt bij het Rijk, met als resultaat, dat er nu toch met veel pijn en moeite geld komt. De helft daarvan is een gift, de andere helft wordt als hypotheek gegeven.

Er wordt een Stichting Maas en Waal opgericht om de gang van zaken rond de hypotheken te regelen.
Van alle kanten wordt er geklaagd. Soms hebben mensen al een hypotheek en ze willen er niet meer schuld bij. Rijke mensen die schade hadden zijn eerder al geholpen, soms met een groter bedrag, en deze hoeven niets terug te geven.

Uiteindelijk zijn in het voorjaar van 1927 alle 275 watersnoodwoningen betrokken.

Maar zo’n vijftig gezinnen hebben vóór de watersnood gewoond in een huurhuis of houten keet, soms buitendijks. Dit bezit is niet in tel, en wie niets heeft kan ook niets verliezen. Dan volgt met Kerst 1927 een actie van De Telegraaf voor deze mensen die ruim een ton opbrengt. De Burgemeester Schuytstichting bouwt daarvan woningen die voor heel weinig worden verhuurd en na tien jaar zelfs geschonken.

De problemen met bewoners van de andere watersnoodhuisjes stapelen zich op en er dreigen rechtszaken en uitzettingen. De stichting betaalt de proceskosten, koopt huizen op en schenkt ze aan de bewoners. In 1930 komt er een voorstel van de minister van Arbeid, Handel en Nijverheid om alle schulden maar kwijt te schelden. Maar de executies en rechtszaken gaan door en pas in 1934 wordt deze regeling aangenomen.

In Alphen staan nu nog ruim zestig watersnoodwoningen. De meeste in de Sluisweg, Lindenlaan, Elsweg en Wamelseweg, maar ook hier en daar nog verspreid in het straatbeeld.

Uit oude stukken hebben we de namen en adressen kunnen achterhalen van de oudste bewoners van deze huizen. Door speurwerk konden we ook vaak wel nagaan wie er tegenwoordig in die huizen wonen.

Deze huizen hebben of hadden allemaal een speciale steen rechts en links in de voor- en achtergevel, in de hoek net onder de kap. We zijn op zoek naar oude foto’s van deze watersnoodhuisjes, want er zijn er veel verbouwd en nauwelijks meer als zodanig te herkennen. Ook vragen wij ons af of misschien iemand nog het oude bestek (met tekening?) heeft van zo’n oorspronkelijke woning. Daaruit kan dan misschien worden afgeleid wat de functie van de speciale hoeksteen vroeger is geweest.
Wie helpt ons verder?

Watersnoodwoning van het Belgisch Rode Kruis
Na de watersnood van 1926 schonken de regering, burgers en ook het Rode Kruis geld voor het herstel van de schade van deze ramp. In Alphen werd daarmee eind 1927 ook een woning gebouwd aan de Citadelstraat. Door het Belgische Rode Kruis was deze woning bedoeld om kosteloos onderdak te verschaffen aan bejaarden.

Op deze oude foto, die we kregen van Gerrit Story, zien we Hanneske van Brink. Hij was één van de eerste bewoners van dit huis dat op de achtergrond te zien is. Hij werd geboren in Alphen op 12 september 1851. Zijn vrouw Jacomine Prosman overleed in het jaar na de watersnood op 18 december 1926. Hannes heeft bijna tien jaar in het huis gewoond, hij overleed op 23 oktober 1935.
Voor zover wij konden vinden woonde toen aan de andere kant in het huis een paar jaar Jan van Lent, schilder, geboren 23 oktober 1853.
Gerrit Story weet zich nog goed te herinneren dat links Kees Tijssen woonde met zijn vrouw Anna Hoff, en rechts Reintje van Teeffelen en zijn zus Dientje van Teeffelen. Dientje werd later in Alphen bekend als huishoudster van pastoor Peters.